De Utrechtse Doopsgezinde Gemeente heeft nieuw beeld en geluid. Koster Joram Pool: “Het geluid klinkt nu zo ontzettend goed, het is bijna gênant. Wij noemden onze kerk altijd al ‘ons kleine concertgebouw’.”
Achter een imposante gevel aan de Oudegracht in Utrecht bevindt zich al 250 jaar de Doopsgezinde Gemeente, in een pand dat ooit een bierbrouwerij was. De draadloze microfoons kregen een update, met een tweetal extra ontvangers. Het beamerscherm komt soepel omhoog. En de geluidsinstallatie klinkt als een klok, wanneer koster Joram Pool de klassieker ‘Africa’ van de band Toto streamt. Niets meer aan doen.
Wat was het probleem?
Pool: “De geluidskwaliteit in de kerkzaal liet te wensen over. De verouderde installatie was sterk gevoelig voor storingen en ontregelingen. Je kon bij alle knoppen, wat maakte dat er al snel problemen ontstonden wanneer iemand op het verkeerde knopje drukte, wat natuurlijk gebeurde.”
Het bedieningspaneel is nu zo klein, dat het op de plank voor het kerkboek past. De Jeu: “Je moet echt je best doen om de installatie te ontregelen. Je hoeft er maar even naar te kijken, en je kunt het bedienen. Gebruiksgemak is bij ons prioriteit. Als je de kerk verhuurt, moet je als beheerder bezig zijn met service en gastvrijheid. Niet met een lastig te bedienen, storingsgevoelige geluidsinstallatie.”
Wat is de oplossing?
Pool: “Een nieuwe audio-installatie, met drie maal twee speakers. Grote speakers aan de zijwand, op eenvijfde van de kerkzaal, die mooi uitlijnen met de wand van de kerk. Twee kleine speakers voorin, naast de preekstoel, die het geluid voor in de kerk aanvullen. De hoofdspeakers naar achteren plaatsen zou problemen opleveren met rondzingen. En twee subwoofers.
Nieuw is ook de video-installatie, met camera, beamer en beamerscherm. Die hadden we voorheen niet. Door piekfijn geluid en haarscherp beeld is de kerkzaal nu beter te verhuren, wat een van de doelen voor dit project was.”
“Het geluid klinkt nu zo ontzettend goed, het is bijna gênant. De akoestiek was altijd al bijna perfect, dankzij het ruim aanwezige houtwerk met rijkelijk veel details. Wij noemen onze kerk dan ook liefkozend ‘ons kleine concertgebouw’.”
Wat doen subwoofers?
Pool: “Die maken het verschil tussen een serieus goed geluid en het klassieke, nasale kerkgeluid.” De Jeu: “Bij muziek zit het gevoel in lage tonen. Subwoofers geven die lage tonen heel mooi weer. Dat werkt, zonder dat mensen zich dat bewust zijn. Denk aan de stemmen bij BBC-natuurdocumentaires. In de twee grote boxen zitten maar liefst achttien speakers, die een prachtig geluidsbeeld geven over de gehele diepte van de kerk. De combinatie geeft een geweldig goede geluidskwaliteit.”
Wat betekent het gebouw voor de technische oplossingen?
De Jeu: “Ik krijg altijd een warm gevoel als ik zo’n mooi gebouw als dit binnenkom. Dat was ook al zo bij de Doopsgezinde Gemeente in Amsterdam. De opdracht daar leidde tot het werk hier.
De techniek moet volledig ondersteunend zijn aan de kwaliteit van het gebouw, maar liefst niet opvallen. Alles moet mooi weggewerkt zijn in het interieur. Het liefst boor je door de muur, zodat je geen enkel kabeltje meer ziet. Soms kan dat niet, dan zijn er ook speciale beugels waardoor de kabels kunnen lopen. Of je geeft de kabel een likje verf in de kleur van de muur.”
Hoe is het geregeld met beamer en scherm?
De Jeu: “De beamer staat op een plankje aan de zijkant en projecteert schuin op het scherm. Esthetisch is dat de beste oplossing, de beamer staat niet in het zicht. Het oog wil ook wat. De technische aanpassingen die je moet doen voor goed beeld zijn haalbaar, je ziet het nauwelijks.”
Pool: “Over het scherm hebben wij lang nagedacht. De meeste schermen komen naar beneden, deze komt omhoog. Op de muur rechts van de preekstoel projecteren of een scherm aan de muur hangen kon niet: op die plaats zit een glas-in-loodraam.
De oplossing was een soort bak waarin zich opgerold het scherm bevindt. Aanvankelijk was het plan om het scherm met een katrol omhoog te takelen. Dat kon beter: een gemotoriseerd scherm dat met een druk op de knop vanuit de bak naar boven komt. De meerkosten voor deze oplossing vielen mee.”
Pool: “Voor wat betreft de grootte van het scherm geldt: het kan, maar het houdt niet over. Iets groter zou mooi zijn, maar dat vereiste een andere beamer. Het is altijd een beetje schipperen tussen wat kan en het ideaal.”
De kerk kan toe met één camera. “Die hangt aan de achterwand van de kerkzaal. Er is een automatische schakeling van het overzicht naar, bijvoorbeeld, de spreker achter de microfoon, via vaste instellingen. Dat zorgt voor een rustig beeld. Terwijl het overzicht in beeld is, kies je een volgend detailshot.”
Dynamisch
Het voortraject duurde enkele maanden, het werk zelf enkele dagen. RDJ AV streeft ernaar om op maandag te beginnen en op donderdag in hoofdzaak af te ronden. Zo zit de kerk geen zondag zonder geluid. De eerste zondag kan het bedrijf van een afstand mee kijken of het goed gaat en zo nodig de puntjes op de i zetten. Het eerste half jaar na oplevering staat er een service-pc in de kerk, waarmee RDJ AV op afstand kan ingrijpen wanneer er zich problemen voordoen.
(Tekst: Kees Posthumus, Beeld: RDJ AV. De tekst betreft een selectie van een artikel dat verscheen in Kerkmagazine, uitgave september 2023. Het volledige artikel is hier te lezen.)
